O'zbekiston - yuzdan ortiq turli millat va elatlar vakillari yashaydigan, urf-odatlari va madaniyati o'ziga xos mamlakat.
Bu serquyosh zamin, bu yerda boy tarixiy va me'moriy meros zamonaviy binolar, yuqori texnologiyalar va hunarmandlar tomonidan amaliy san'atning noyob asarlarini yaratish bilan uzviy aloqador hisoblanadi. Ushbu ajoyib respublikada baland tog'lar, keksa cho'llar, cheksiz ko'llar, shifobaxsh suvi bor mineral buloqlar, ajoyib vodiylar va bog'lar bu yerda yashovchi har bir kishiga g'urur va iftixor bag'ishlaydi. Bularning barchasi, ayniqsa, yildan-yilga ko'payib borayotgan xorijiy sayyohlarni o'ziga jalb qilmoqda.
Bir kun oldin muxbirimiz Jizzax viloyatida turizmni rivojlantirish bo'yicha viloyat boshqarmasining bosh mutaxassisi Saidrasul Barakayev bilan uchrashdi va bu boradagi ishlarni umuman respublikada, xususan, bizning viloyatimizdagi muammolar va kelajakdagi rejalar haqida suhbatlashdi.
- Aytingchi, mamlakatimiz hukumati O'zbekiston nafaqat ichki, balki Markaziy Osiyoning eng yaxshi sayyohlik davlatlaridan biriga aylanishi uchun qanday harakatlar qilmoqda?
- Ta’kidlash joizki, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Jahon sayyohlik tashkiloti (YuNVTO) ma'lumotlariga ko'ra, O'zbekiston dunyodagi eng tez sur'atlar bilan o'sayotgan 20 turistik davlatlar ro'yxatida 4-o'rinni egalladi va haqli ravishda shunday. Davlatimiz ulkan sayyohlik salohiyatiga ega va nafaqat Markaziy Osiyoda, balki butun dunyoda turizm markazlaridan biri hisoblanadi. Xitoyni Evropa mamlakatlari bilan bog'laydigan qadimiy Ipak yo'li orqali sayyohlar uchun eng jozibador shaharlarda 7 mingdan ortiq madaniy meros ob'ektlari mavjud, ularning 200 dan ortig'i to'rtta muzey shaharlarida - Samarqand, Buxoro, Xiva, Shahrisabzada joylashgan. Ularning barchasi YuNESKOning Jahon merosi ro'yxatiga kiritilgan. Bundan tashqari, bugungi sayyohlarni O'zbekistonning cho'llar va qo'riqxonalar, tog 'cho'qqilari va daryolari, xalqimizning o'ziga xos madaniyati o’ziga jalb qilmoqda.
So'nggi uch yil ichida mamlakatda turizmning jadal rivojlanishi bilan bog'liq qator hukumat hujjatlari, normativ-huquqiy hujjatlar imzolandi: viza tartibini soddalashtirish, investorlarga imtiyozlar berish, ichki turizmni yanada ommalashtirish, Markaziy Osiyoda harakatlanishni soddalashtirish. Shu yil boshida va aniqrog'i 5 yanvar kuni Prezident Shavkat Mirziyoyev "O'zbekiston Respublikasida turizmni jadal rivojlantirishga doir qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risida" va "Turizm sanoatini jadal rivojlantirish chora-tadbirlari to'g'risida" gi farmonlarni imzoladi.
Ushbu hujjatlar sayyohlik sanoatini mamlakat va uning hududlarini har tomonlama rivojlantirish lokomotivlaridan biriga aylantirishga yordam beradi. Bundan tashqari, yuqorida tilga olingan farmonda 2019-2025 yillarda O'zbekistonda turizm sohasini rivojlantirish konsepsiyasi tasdiqlangan bo'lib, unda sohani rivojlantirishning asosiy yo'nalishlari, kelgusi yillar uchun maqsadlar va vazifalar ko'rsatilgan. Kontseptsiyani amalga oshirish doirasida, shuningdek, chet ellik sayyohlar uchun qulayliklar yaratish maqsadida viza va ro'yxatdan o'tish jarayoni tubdan soddalashtirildi. 2020 yildan boshlab, fuqarolar 30 kun muddatga vizasiz qolish huquqiga ega bo'lgan mamlakatlarning umumiy soni 86 taga yetadi, 77 ta mamlakat fuqarolari mamlakatimizga elektron vizalar bilan kelish imkoniga ega bo'ladilar.
Konsepsiyani amalga oshirish jarayonida har yili joylarda harakatlar rejasi tasdiqlanadi, bunda birinchi band xavfsiz turizmni ta'minlash hisoblanadi. Xavfsiz turizm nafaqat jismoniy xavfsizlikni, balki turistning istalgan joyda va kunning istalgan vaqtida yuqori darajadagi xavfsizligini anglatadi. Bu sifatli xizmatlarni taqdim etish nuqtai nazaridan ham, tibbiy nuqtai nazardan ham xavfsizdir - sayyohlar bu yerga kelganda, agar biron bir narsa yuz bersa, ularga sifatli xizmatlar taqdim etilishini bilishlari kerak.
Ta'kidlash joizki, an'anaviy madaniy va tarixiy turizm bilan birgalikda sayyohlik (Ziyrat), ekologik, kognitiv, etnografik, gastronomik, sport, sog'lomlashtirish (dam olish), qishloq, sanoat, biznes kabi yangi turlar muvaffaqiyatli rivojlanmoqda. Bundan tashqari, mamlakatimizda o'tkazilayotgan madaniy tadbirlarda o'zbek xalqining tarixi va urf-odatlari, o'ziga xos madaniyati, hunarmandchiligi va san'ati bilan tanishtiruvchi potentsial chet ellik sayyohlarning e'tiborini tortmoqda. An'anaviy tarzda o'tkazib kelinayotgan "Ipak va ziravorlar" xalqaro festivali (Buxoro), "Sharq taronalari" musiqiy festivali (Samarqand), Xalqaro Maqomchilik san'ati forumi (Shahrisabz), Xalq ijodiyoti festivali (Qo'qon) va boshqalar.
Islohotlar samaradorligini oshirish va sayyohlar sonini keskin oshirish maqsadida O'zbekistonning yalpi ichki mahsulotidagi turizm ulushini 2025 yilda 5 foizga, xorijiy sayyohlar sonini 9 millionga, shu jumladan dengiz orti mamlakatlardan 2 milliongacha oshirish vazifasi qo'yildi. Xususan, O'zbekiston Respublikasi Turizmni rivojlantirish davlat qo'mitasining ma'lumotlariga ko'ra, 2018 yilda O'zbekistonga 5,3 millionga yaqin chet el fuqarosi tashrif buyurgan bo'lsa, o'tgan yili bu raqam 9 million sayyohga yetdi.
- Nima uchun Jizzax viloyati xorijiy va mahalliy sayyohlar uchun jozibali hisoblanadi?
- O'zining noyob tabiati va betakror tarixiy obidalari, me'moriy yodgorliklari, milliy o'ziga xosligi va an'anaviy taomlari bilan bizning mintaqamiz turizmning jadal rivojlanishi uchun istisno emas edi. Bugungi kunda ushbu sanoat mintaqa rivojlanishining istiqbolli yo'nalishlaridan biriga aylandi. Hozirda viloyatda 372 madaniy meros ob'ekti davlat muhofazasiga olingan bo'lib, ulardan 42 tasi tarixiy obidalar, ziyoratgohlar, 267 tasi arxeologik va 63 tasi monument yodgorliklari hisoblanadi. Viloyatda Nurota va Zomin qo'riqxonalari, Zomin milliy tabiat bog'i, Aydar-Arnasoy ko'llar tizimi, 9 ta o'rmon xo'jaligi va Qizilqumning cho'l hududlari mavjud. Viloyatda o'rmonlar 72 ming gektar maydonni egallaydi, 50 turdagi hayvonlar va qushlar va 1000 turdagi o'simliklar mavjud.
Viloyatimizning janubi tog'lar va ignabargli o'rmonlardan iborat bo'lib, ularda sanatoriy-davolanish mumkin, shimolda - ulkan ko'llar, qumli plyajlar, toza suv, ya'ni dam olish turizmi uchun ideal sharoitlar mavjud. Viloyat yuqori turistik potentsialga ega, bu erda turizmning an'anaviy bo'lmagan turlari - eko-qishloq xo'jaligi va tibbiy turizm rivojlanadi, yaqinda ularga tog’ sayyohligi ham qo'shildi. Bizning mintaqamizga yiliga o'rtacha 6000 chet ellik va 800 mingdan ortiq mahalliy sayyohlar tashrif buyurishadi, ammo keyingi ikki yil ichida chet ellik sayyohlar soni 20 ming kishidan, mahalliy sayohatchilar esa 1,5 millionga etadi.
- Viloyatda infratuzilma ob'ektlari, shu jumladan turar joy binolari - chet ellik sayyohlar uchun mehmonxonalar, yotoqxonalar va mehmonxonalar tarmog'i bilan bog'liq vaziyat qanday? Qaysi xorijiy davlatlar vakillari bizning mintaqamizga tez-tez tashrif buyurishadi?
Hozirgi kunda mintaqada 91 ta turar joy ob'ekti mavjud bo'lib, ular bir vaqtning o'zida 2500 dan ortiq kishiga xizmat ko'rsatishi mumkin, ulardan 31 tasi 1-4 yulduzli mehmonxonalar (1064 o'rin), 45 tasi mehmon uylari (391 o'rin), 13 ta dam olish maskani, 2 lager va o'tovlar (39 ta joy). 85 ta joy), shuningdek 5 ta turoperator. Viloyatning eng ko'p tashrif buyuradigan joylarida 4 ta turistik ma'lumot markazi (infokiosklar) tashkil etildi.
Ushbu mehmonxonalarda va sayyohlik agentliklarida 476 nafar xodim ishlaydi. Natijada, 2019 yil yanvar-dekabr oylari davomida 11 734 chet ellik sayyohlarga turistik xizmatlar ko'rsatildi (2018 yilda - 5800). Agar chet ellik sayyohlarning geografiyasini tahlil qilsak, asosan Janubiy Koreya (4,7%), Frantsiya (27%), Germaniya (9,9%), Turkiya (8,6%) va Rossiya Federatsiyasidan (13, 0%), boshqa MDH mamlakatlari (20,7%), Xitoy (16,6%), Amerika (3,7%), Belgiya (3,5%). Shunisi quvonarliki, aksariyat chet ellik sayyohlarni osmono'par binolar va zamonaviy mehmonxonalar emas, balki sivilizatsiyasidan uzoqda joylashgan qishloqlarimiz va mahallalarimiz aholisi, bizning yerimizga ko'plab chet ellik mehmonlar jalb etadigan go'zal tabiati va kundalik hayoti o'ziga jalb qiladi. Viloyatimizga mahalliy sayyohlar ham tashrif buyurishadi, xususan, o'tgan yili ularning soni 926 ming kishiga yetdi.
- Xo‘jalik yurituvchi subyektlar mintaqada turizm sanoatini rivojlantirishga qanday hissa qo‘shmoqda? Ushbu yo'nalishda “Har bir oila - tadbirkor” dasturi qanday amalga oshirilmoqda?
- Albatta, sayyohlik sanoatining rivojlanishini tadbirkorlarning tashabbusi va ishtirokisiz tasavvur etib bo'lmaydi. Bugungi kunda ushbu sohadagi xizmat ko'rsatish markazlari tomonidan turizmni rivojlantirishga hissa qo'shishni istagan har bir kishiga tegishli litsenziyalar beriladi. Masalan, mehmonxona ochish uchun Turizmni rivojlantirish davlat qo'mitasida uch oylik kursni o'tash va namunaviy shaklda sertifikat olish kifoya. Bundan tashqari, imtiyozlar mavjud: faoliyatning dastlabki uch yilida tadbirkor barcha soliq va to'lovlarni to'lashdan ozod qilingan. Bundan tashqari, davlat unga 7 foiz imtiyozli bank krediti beradi.
Ammo ba'zida, afsuski, vakolatli organlar tomonidan tadbirkorlarning barcha sa'y-harakatlari byurokratiya, ishonchsizlik va qizil tasma devoriga barham berilmoqda. Bu davlatimiz rahbarining hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning eng muhim omillaridan biri bo'lgan ichki turizmni jadal rivojlantirish to'g'risidagi qarorlarining talablarini qo'pol ravishda buzilishiga olib keladi. Jizzax viloyatining turizm salohiyatini jadal rivojlantirish chora-tadbirlari dasturiga muvofiq va “Har bir oila - tadbirkor” dasturi doirasida yaqin yillarda 50 dan ortiq loyihalarni qamrab olish ko'zda tutilgan.
Mehmonxona biznesini boshlash yoki oilaviy mehmonxonani ochishga qaror qilgan mahalliy tadbirkorlar hokimiyat tomonidan er uchastkalarini ajratishda ham, mahalliy banklardan imtiyozli kreditlar ajratishda ham to'liq qo'llab-quvvatlanmoqda. Xususan, Baxmal, Zomin, Do'stlik tumanlarida zamonaviy mehmonxonalar majmualari, uchta lager, bitta mehmon uyi kompleksi, 95 o'rinli ikkita mehmonxona, 445 o'rinli uchta turar joy binosi, bittasi Aydar-Arnasay ko'llar tizimida qurilgan. Ulardan 250 kishiga mo'ljallangan tibbiy markaz, shuningdek, 336 o'rinli 39 oilaviy mehmon uyi.
Aytmoqchimanki, etno va ekoturizm rivojlangan Zomin tumani sayyohlar orasida ayniqsa mashhur. Bu o'z brendini, veb-saytini va Facebook sahifasini ( www.zaamin.uz ) yaratgan mintaqadagi birinchi viloyat bo'ldi. Zomin brendi xalqaro sayyohlik yarmarkalarida mahalliy mahsulotlarning ajralmas atributiga aylanib, tadbirkorlarni ushbu mintaqaga va umuman O'zbekistonga jalb qilmoqda.
- Mamlakatimizda, xususan, mintaqamizda o'tkazilayotgan turli xalqaro festivallar sayyohlik sohasida qanday ahamiyatga ega?
- Yuqorida ta'kidlab o'tilganidek, chet ellik sayyohlarni mamlakatda o'tkazilayotgan turli madaniy tadbirlar, o'zbek xalqining tarixi va urf-odatlari, o'ziga xos madaniyati, hunarmandchiligi va san'ati bilan tanishtiradiganlar juda qiziqtiradi. Takror aytaman, "Ipak va ziravorlar" xalqaro festivallari, "Sharq taronalari" musiqiy festivali, Xalqaro ko'knor san'ati forumi, xalq amaliy va hunarmandchilik festivali va boshqa ko'plab narsalar bizning xorijiy mehmonlarimizga manzur bo'ldi. Joriy yilning bahorida, yuqorida aytib o'tilganidek, Ustyurt platosiga ekstremal yo'nalish bo'ylab sport poygasi, kuzda esa xalqaro gastronomik festival rejalashtirilgan.
Viloyatimizga sayyohlarni jalb qilish uchun turli xil ijtimoiy va madaniy ko'ngilochar tadbirlarning ahamiyatini inobatga olgan holda, 2019 yil 9 aprelda Forish viloyatida xalq o'yinlari festivali, o'tgan yilning 25-28 iyul kunlari Galyaaral viloyatida xalqaro sport turizmi musobaqalari bo'lib o'tdi. Ularda 500 ga yaqin mahalliy sayyohlar va 100 dan ortiq chet ellik mehmonlar ishtirok etishdi. Milliy-madaniy qadriyatlarimizni, tarixiy urf-odatlarimizni to'liq asrab-avaylash va rivojlantirish, shuningdek, milliy bog'dorchilik va bog'dorchilik bilan shug'ullanadigan fuqarolarni qo'llab-quvvatlash, shuningdek, viloyatimizda agroturizmni rivojlantirish maqsadida o'tgan yilning 6-8 noyabr kunlari Jizzax, Sharaf-Rashidovskiy, Zaaminskiy va Baxmal tumanlarida "Oltin kuz - 2019" 1-xalqaro agroturizm festivali bo'lib o'tdi.
Ushbu festival mintaqamizning ko'plab qo'shnilari uchun boy dastur uyushtirilgan mehmonlar uchun tashrif qog'oziga aylandi. Festival davomida mehmonlar viloyatning bir qator fermer xo'jaliklarida bo'lib, ot etishtirish, tuya boqish, bog'dorchilik bilan shug'ullanishdi, olma yig'ish, Jizzaxning an'anaviy taomlari - samsa va tandoor-kobobani tayyorlash bo'yicha master-klasslarda ishtirok etishdi.
- Davlatimiz rahbari turizm sohasini rivojlantirishni jadallashtirish, ushbu sohada dasturiy loyihalarni amalga oshirish, xorijiy sheriklar bilan hamkorlikni mustahkamlashga qaratilgan qator hujjatlarni qabul qildi. Ushbu sohadagi xorijiy mutaxassislardan qaysi biri ekspert sifatida bizning sohamizga tashrif buyurdi, tajriba almashdi va takliflar berdi?
- Mart oyining oxirida turizm sohasida hamkorlikni o'rnatish maqsadida mamlakatimizga Rossiyalik turoperatorlarning ekspert guruhi tashrif buyurib, ular Toshkent, Namangan va viloyatlarimizga tashrif buyurishdi. Tashrif davomida ekspertlar guruhi viloyatimizning sayyohlik salohiyati bilan tanishdi, Zomin tumaniga tashrif buyurishdi, bir qator taklif va tavsiyalar berishdi, ular ko'rib chiqilib, hisobga olindi.
O'tgan yilning iyul oyida viloyatimizga O'zbekiston Respublikasi Turizmni rivojlantirish davlat qo'mitasi raisining maslahatchisi, taniqli ekspert Sodiq Badak tashrif buyurdi, u Turkiyada turizm sohasini rivojlantirishga alohida hissa qo'shdi. U Aydarko'lda joylashgan Zomin milliy tabiiy qo'riqxonasiga tashrif buyurib, Zomin viloyatimizning sayyohlik sanoatining markazi ekanligini va uni rivojlantirish uchun katta resurslar talab etilmasligini aytib o'tdi. Mutaxassis ba'zi muammolar, xususan, ko'lga olib boradigan yo'llarning holati yaxshilanishi va iloji bo'lsa, yo'lni qisqartirishi kerakligini ta'kidladi. Va agar siz Toshkentdan Aydarqulgacha bo'lgan masofani qisqartirsangiz, bu ko'lning kelajakdagi istiqbollariga sezilarli ta'sir ko'rsatishi mumkin. Bu qozoq tomoni bilan muzokaralarga yordam beradi. Sodiq Badak ushbu sohaga qiziquvchilar sonini ko'paytirish, ularda sayyohlik biznesi bilan shug'ullanish istagini uyg'otish zarurligini ta'kidladi. Shuningdek, u turizm bu tayyor mahsulot ishlab chiqaradigan zavod emasligini ta'kidladi. Bu davlat tomonidan emas, balki xususiy sektor tomonidan ishlab chiqilishi va ko'paytirilishi kerak. Turizm orqali mamlakatda barqarorlik va yaxshi muhit hukm suradi va odamlarning munosabatlari ijobiy tomonga o'zgaradi.
Bir so'z bilan aytganda, bizning mintaqamiz va umuman mamlakatimizning sayyohlik salohiyati tobora kuchayib bormoqda, ushbu imkoniyatdan to'liq foydalanish vaqti keldi. Turizm minglab xorijiy va mahalliy sayyohlarga bizning go'zal, quyoshli mintaqamizga tashrif buyurish imkoniyatini beradigan mintaqamizni rivojlantirishning istiqbolli yo'nalishiga aylanib bormoqda.
Suhbatdosh Natalya Besedina.
скачать dle 12.0
