Тез-тез бериладиган саволларга жавоблар
Қариндошларнинг биргаликда ишлашига чеклов

Ўзаро яқин қариндош ёки қуда-анда бўлган шахсларнинг (ота-она, ака-ука, опа-сингил, фарзандлар, эр-хотинлар, шунингдек, эр-хотиннинг ота-онаси, ака-укаси, опа-синглиси ва болалари) бир давлат корхонасида бирга хизмат қилиши тақиқланади, агарда улардан бири иккинчисига:

бевосита бўйсуниб хизмат қилса;
назорат остида хизмат қилса.

Бола туғилгани учун бериладиган нафақа (суюнчи пули)

Бола туғилганда бир йўла бериладиган нафақа (суюнчи пули) базавий ҳисоблаш миқдорининг 2 бараварини ташкил этади.

Нафақани олиш учун ФҲДЁ бўлими томонидан берилган боланинг туғилганлик ҳақидаги маълумотномасини топшириши лозим. Мазкур маълумотнома ФҲДЁ бўлими томонидан туғилганлик ҳақидаги гувоҳнома билан бирга тақдим этилади. Нафақа олиниши учун маълумотнома нафақани тўловчи органга 6 ой ичида топширилиши керак. Ушбу муддат ўтгандан кейин нафақа тўланмайди.

Фуқаролар йиғини раиси (оқсоқоли) сайлови

Фуқаролар йиғини раиси (оқсоқоли) сайловида Ўзбекистон Республикаси фуқароларининг иштирок этиши ихтиёрий ва эркиндир. Фуқароларни сайловда иштирок этишга ёки иштирок этмасликка мажбур қилиш мақсадида уларга таъсир кўрсатишга, шунингдек уларнинг ўз хоҳиш-иродасини эркин билдиришига таъсир кўрсатишга ҳеч ким ҳақли эмас.

Фуқаролар йиғини раисини (оқсоқолини) сайлаш ҳуқуқига сайлов куни 18 ёшга тўлган ҳамда шаҳарча, қишлоқ, овул, шунингдек шаҳардаги, шаҳарчадаги, қишлоқдаги, овулдаги маҳалла ҳудудида (бундан буён матнда тегишли ҳудуд деб юритилади) доимий яшовчи фуқаролар эга бўлади.

Суд томонидан муомалага лаёқатсиз деб топилган фуқаролар фуқаролар йиғини раиси (оқсоқоли) сайловида иштирок этиши мумкин эмас.

Болалар ҳуқуқи

Ҳар бир бола оилада яшаш ва тарбияланиш, ўз ота-онасини билиш, ота-онасининг ғамхўрлигидан фойдаланиш ва ота-онаси билан бирга яшаш ҳуқуқига эга (бола манфаатига зид бўлмаган ҳолларда).

Бола ўз ота-онаси томонидан тарбияланиши, ўз манфаатлари таъминланиши, ҳар тарафлама камол топиши, инсоний қадр-қимматлари ҳурмат қилиниши ҳуқуқига эга.

Боланинг ота-онаси бўлмаганда ёки бола ота-она қарамоғидан маҳрум бўлган бошқа ҳолларда, унинг оилада тарбияланиш ҳуқуқи васийлик ва ҳомийлик органи томонидан таъминланади.

Тадбиркорлик ва шаҳарсозлик фаолияти учун ер участкаларини аукцион орқали олиш

Ўзбекистон Республикаси фуқаролари ва юридик шахслари томонидан уларга доимий фойдаланиш (эгалик қилиш), ижара ёхуд мерос қилиб қолдириладиган умрбод эгалик қилиш ҳуқуқи асосида тегишли бўлган ер участкаларини хусусийлаштириш «Ерхусусийласнтириш» ААТ орқали амалга оширилади

Уй-жойни ижарага бериш шартномасида ижарага олувчини алмаштириш

Ижарага олувчи ва у билан бирга доимий яшайдиган бошқа фуқароларнинг талабига биноан ва ижарага берувчининг розилиги билан уй-жойни ижарага бериш шартномасидаги ижарага олувчи у билан бирга доимий яшайдиган вояга этган бошқа бир фуқаро билан алмаштирилиши мумкин.

Қурилишни амалга ошириш ва назорат қилиш

Қурилишни назорат қилиш шаҳарсозлик фаолияти субъектлари томонидан қурилишга тайёргарлик кўриш, шаҳарсозлик ҳужжатларини ишлаб чиқиш, қурилиш-монтаж, ишга тушириш-созлаш ишларини бажариш, объектни фойдаланишга қабул қилиб олиш даврида шаҳарсозлик тўғрисидаги қонун ҳужжатларига ҳамда шаҳарсозлик нормалари ва қоидалари талабларига риоя этилишини таъминлаш мақсадида амалга оширилади.

Доимий яшаш ва вақтинча турган жойи бўйича рўйхатга олиш

Вақтинча қайд этиш шахснинг ўзи белгилаган истиқомат жойида бўлиши даврида амалга оширилади.
2020 йил 1 апрелдан Тошкент шаҳри ва Тошкент вилоятида кўчмас мулкни олишда Ўзбекистон Республикаси фуқаролари учун ушбу ҳудудларда доимий яшаш жойи бўйича рўйхатга олинганлиги талаб қилинмайди.
- 1948 йил 10 декабрда Парижда БМТ Бош ассамблеясининг 217 А резолюсияси билан қабул қилинган Инсон ҳуқуқлари Умумжаҳон декларацияси;

- 1976 йилда қабул қилинган Иқтисодий, ижтимоий ва маданий ҳуқуқлар тўғрисидаги халқаро Пакт.

- Фуқаролик ва сиёсий ҳуқуқлар тўғрисидаги халқаро Пакт ва 1976 йилда қабул қилинган биринчи Факультатив баённома; 1989 йилда қабул қилинган иккинчи Факультатив баённома;

- 1948 йилда қабул қилинган Геноцид жиноятларининг олдини олиш ва жазолаш тўғрисидаги конвенция;

- 1965 йилда қабул қилинган Ирқий камситишнинг барча шаклларига барҳам бериш тўғрисидаги халқаро конвенция;

- 1979 йилда қабул қилинган Аёлларга нисбатан камситишларнинг барча шаклларига барҳам бериш тўғрисидаги конвенция;

- 1989 йилда қабул қилинган Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги конвенция;

- 2006 йилда қабул қилинган ногиронлар ҳуқуқлари тўғрисидаги конвенция

Инсон ҳуқуқлари бўйича олий комиссар бошқармаси нима билан шуғулланади?
Мазкур ташкилот инсон ҳуқуқлари бўйича халқаро саъй-ҳаракатларни олиб боради ва бутун дунё бўйлаб инсон ҳуқуқларининг бузилиши ҳолатларини фош қилади. У фикр алмашиш, таҳлил қилиш ва замонавий инсон ҳуқуқлари муаммоларига жавоб бериш учун форум бўлиб хизмат қилади. Ташкилот инсон ҳуқуқлари соҳасидаги тадқиқотларни, шунингдек, ушбу тизим бўйича таълим, хабардорлик ва ахборот тадбирларини БМТ тизимида мувофиқлаштириб боради. Инсон ҳуқуқларини таъминлаш ва ҳимоя қилишнинг асосий мажбуриятлари давлатлар ҳукуматлари зиммасига юкланганлиги сабабли, Олий комиссар уларга инсон ҳуқуқлари соҳасидаги халқаро меъёрлар ва стандартларни амалда қўллаш мақсадида адолатни бошқариш, қонунни ислоҳ қилиш ва сайлов жараёнларини ташкил этиш каби йўналишларда ўқитишда техник ёрдам кўрсатмоқда. Шунингдек, Олий комиссар инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш билан шуғулланувчи бошқа органлар ва ташкилотларга ўз вазифалари ва ваколатларини бажаришда ёрдам беради ва шахсларга ўз ҳуқуқларини амалга оширишда ёрдам беради.

Маълумотлатнинг янгиланган санаси: 26.02.2024 йил

Lotin - Кирил, [15.04.2024 19:11]
Инсон ҳуқуқларининг қандай тоифалари мавжуд?
Ирқи, ранги, жинси, тили, сиёсий ёки бошқа эътиқодлари, миллий ёки ижтимоий келиб чиқиши, мулкий ҳолати, туғилганлиги ёки бошқа ҳолати сабабли ҳеч қандай камситишсиз халқаро шартномаларга мувофиқ барча одамлар учун кафолатланган ҳуқуқлар қаторига қуйидагилар киради:

- яшаш, эркинлик ва шахсий дахлсизлик ҳуқуқи

- уюшмалар ва йиғилишлар эркинлиги, фикр билдириш

- соғлиқни сақлашнинг энг юқори даражасига эришиш ҳуқуқи

- ўзбошимчалик билан ҳибсга олиш ёки қамоққа олиниш эркинлиги

- одил судлов ҳуқуқи

- адолатли ва қулай меҳнат шароитларига бўлган ҳуқуқ

- озиқ-овқат, уй-жой ва ижтимоий ҳимоя ҳуқуқи

- таълим олиш ҳуқуқи

- қонунни тенг ҳимоя қилиш ҳуқуқи

- шахсий ҳаётга, оилавий ёки шахсий ёзишмаларга ўзбошимчалик билан аралашиш эркинлиги

- қийноқ ва шафқатсиз, ғайриинсоний ёки қадр-қимматни камситувчи муомала ва жазодан озод бўлиш

- қулликдан озодлик

- фикр, виждон ва дин эркинлиги

- овоз бериш ва жамоат ишларини юритишда иштирок этиш ҳуқуқи

- маданий ҳаётда иштирок этиш ҳуқуқи.

Инсон ҳуқуқлари соҳасида давлатлар қандай мажбуриятларга эга?

Инсон ҳуқуқлари бўйича мажбуриятларнинг уч тури мавжуд:

инсон ҳуқуқларини ҳурмат қилиш, ҳимоя қилиш ва бажариш:

Инсон ҳуқуқларини ҳурмат қилиш шунчаки одамларни ушбу ҳуқуқлардан фойдаланишни тўхтатмасликни англатади. Масалан, давлат овоз бериш ҳуқуқини ёки уюшиш эркинлигини мажбуран чиқариб юборишдан ва ўзбошимчалик билан чеклашдан сақланиши керак.Инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бу учинчи шахслар уларни амалга оширишга халақит бермаслигини таъминлаш учун чоралар кўриш демакдир. Масалан, ота-оналар ва иш берувчилар мактабга борадиган болаларга халақит бермаслиги учун давлат маълумот олиш имкониятини таъминлаши керак.Инсон ҳуқуқларининг амалга оширилиши бу ҳуқуқни амалга ошириш учун босқичма-босқич чоралар кўрилишини англатади. Ушбу мажбурият баъзан унинг бажарилишини энгиллаштириш ва таъминлаш учун мажбуриятларга бўлинади. Биринчиси, давлатнинг одамларнинг ўз эҳтиёжларини қондириш қобилиятини кучайтирадиган, масалан, тиббий хизмат олиш учун шароит яратадиган тадбирларда фаол иштирок этиш мажбуриятини англатади.

Шахсий ва жамоавий инсон ҳуқуқлари ўртасида тафовутлар борми?
Баъзида барчанинг тенг баҳоси ва қадр-қимматига фақат маълум бир гуруҳ аъзоси сифатида шахсларнинг ҳуқуқларини тан олиш ва ҳимоя қилиш орқали эришиш мумкин. Жамоа ҳуқуқлари ёки гуруҳ ҳуқуқлари атамаси халқларнинг, шу жумладан этник ва диний озчиликларнинг ҳуқуқларини англатади ва маълум бир шахснинг кимлиги маълум бир этник, маданий ёки диний жамоага мансублиги билан аниқланадиган маҳаллий халқлар. Одатда инсон ҳуқуқлари гуруҳ сифатида биргаликда ҳаракат қиладиган одамлар томонидан самарали амалга оширилади. Баъзи ҳолларда, инсон ҳуқуқлари умумий манфаатлар орқали ҳимоя қилинади, унга кўра гуруҳ ва бирон бир алоҳида шахс даъво қилиш ҳуқуқига эга эмас.

Инсон ҳуқуқлари барқарор тараққиёт мақсадлари доирасида кўзда тутилганми?
2015 йил центябр ойида БМТга аъзо давлатлар 2030 йилгача бўлган даврда Барқарор ривожланиш мақсадлари тўғрисида келишувга эришдилар. 2030 йилга мўлжалланган кун тартибида инсон ҳуқуқлари бўйича халқаро ҳужжатлар билан мустаҳкамланган бир қатор муҳим инсон ҳуқуқлари мажбуриятлари кўзда тутилган. Барқарор ривожланиш мақсадлари қуйидаги инсон ҳуқуқлари билан боғлиқ:
1-мақсад: Қашшоқлик йўқ
2-мақсад: Очликнинг минимал даражаси
3-мақсад: Яхши соғлиқ ва фаровонлик
4-мақсад: Сифатли таълим
5-мақсад: Гендер тенглиги
6-мақсад: Тоза сув ва санитария
7-мақсад: Имкониятли ва тоза энергия
8-мақсад: Муносиб меҳнат ва иқтисодий ўсиш
10-мақсад: Тенгсизликни камайтиринг
13-мақсад: Иқлимга қарши кураш
15-мақсад: Қурилиш
16-мақсад: Тинчлик ва адолат, кучли институтлар.

Бирлашган Миллатлар Ташкилоти доирасида инсон ҳуқуқлари соҳасида қандай фундаментал халқаро шартномалар ва халқаро-ҳуқуқий ҳужжатлар қабул қилинган?

- 1948 йил 10 декабрда Парижда БМТ Бош ассамблеясининг 217 А резолюсияси билан қабул қилинган Инсон ҳуқуқлари Умумжаҳон декларацияси;

- 1976 йилда қабул қилинган Иқтисодий, ижтимоий ва маданий ҳуқуқлар тўғрисидаги халқаро Пакт.

- Фуқаролик ва сиёсий ҳуқуқлар тўғрисидаги халқаро Пакт ва 1976 йилда қабул қилинган биринчи Факультатив баённома; 1989 йилда қабул қилинган иккинчи Факультатив баённома;

- 1948 йилда қабул қилинган Геноцид жиноятларининг олдини олиш ва жазолаш тўғрисидаги конвенция;

- 1965 йилда қабул қилинган Ирқий камситишнинг барча шаклларига барҳам бериш тўғрисидаги халқаро конвенция;

- 1979 йилда қабул қилинган Аёлларга нисбатан камситишларнинг барча шаклларига барҳам бериш тўғрисидаги конвенция;

- 1989 йилда қабул қилинган Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги конвенция;

- 2006 йилда қабул қилинган ногиронлар ҳуқуқлари тўғрисидаги конвенция

Инсон ҳуқуқлари бўйича олий комиссар бошқармаси нима билан шуғулланади?
Мазкур ташкилот инсон ҳуқуқлари бўйича халқаро саъй-ҳаракатларни олиб боради ва бутун дунё бўйлаб инсон ҳуқуқларининг бузилиши ҳолатларини фош қилади. У фикр алмашиш, таҳлил қилиш ва замонавий инсон ҳуқуқлари муаммоларига жавоб бериш учун форум бўлиб хизмат қилади. Ташкилот инсон ҳуқуқлари соҳасидаги тадқиқотларни, шунингдек, ушбу тизим бўйича таълим, хабардорлик ва ахборот тадбирларини БМТ тизимида мувофиқлаштириб боради. Инсон ҳуқуқларини таъминлаш ва ҳимоя қилишнинг асосий мажбуриятлари давлатлар ҳукуматлари зиммасига юкланганлиги сабабли, Олий комиссар уларга инсон ҳуқуқлари соҳасидаги халқаро меъёрлар ва стандартларни амалда қўллаш мақсадида адолатни бошқариш, қонунни ислоҳ қилиш ва сайлов жараёнларини ташкил этиш каби йўналишларда ўқитишда техник ёрдам кўрсатмоқда. Шунингдек, Олий комиссар инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш билан шуғулланувчи бошқа органлар ва ташкилотларга ўз вазифалари ва ваколатларини бажаришда ёрдам беради ва шахсларга ўз ҳуқуқларини амалга оширишда ёрдам беради.

Маълумотлатнинг янгиланган санаси: 28.03.2024 йил